Etobur bitkiler, isminden de anlaşıldığı üzere et ile besleniyor. Kurbağa, arı, sinek, böcek… Doğadaki birçok canlıyı yiyerek hayatını devam ettiren bu bitkiler, ilginç özellikleriyle hayrete düşürüyor.
Ağızları, elleri-kolları olmadığı halde bu bitkiler, -deyim yerindeyse- âdeta bir yamyam gibi hareket ediyor! Örneğin ‘böcek katili’ olarak bilinen ‘venüs sinek kapan’ onlardan biri.
Peki ya diğerleri? Bir bitki nasıl olur da et yiyebilir?
Başlıklar
Etobur Bitki Nedir?
Hayvanların etobur ve otobur olarak sınıflandırıldığını biliyoruz. Bazı bitkilerin de tıpkı hayvanlar gibi et ile beslendiğini söylesek?
Bunlar; böcek, sinek ve benzeri küçük canlı türlerinden besin elde eden bitkilerdir. İnsanlara herhangi bir zararları yoktur, insan eti yemezler.
Küçük canlıları avlayan, yapısındaki enzimlerle eritip besin hâline dönüştüren bu bitkiler, evde beslemeye de uygundur. Ev ortamında yetiştirilen etçil bitkiler rahatsız edici böcek türlerinden, küçük meyve sineklerinden korunmanızı sağlarlar.
Et Yiyen Bitkilerin Özellikleri
Bitki dünyasının enteresan varlıklarından biri olarak öne çıkan etçil bitkiler, beslenme farklılığı ve görünüşleriyle bir hayli popülerdir.
Özel salgıları yardımıyla hayvanları kendine çeken ve onları yakalayarak sindiren bu bitkiler, besin ihtiyacını genelde böceklerle ve haşerelerle giderir.
Bitkilerde etobur (Carnivore) beslenme, gelişim açısından yeterli değildir. Bu yüzden et ile beslenen bitkilerin çoğu; azot ve diğer besin maddeleri açısından fakir topraklarda, asidik bataklıklarda yetişir. Bunlar, besin eksikliğini böceklerden karşılar.
Ayrıca etobur bitkiler diğer bitkilerde olduğu gibi temiz suya ve güneş ışığına gereksinim duyar. Fotosentez yapar; ormanlarda, kayalık veya kumlu alanlarda da yetişebilir.
Kaç Tane Etobur Bitki Var?
Tespit edildiği kadarıyla ortalama 630 etçil bitki mevcuttur. Söz konusu türlerin büyük çoğunluğu böcek tüketerek beslenir. Bazı türler ise, küçük memeli hayvanları ve sürüngenleri yiyebilir.
Ett Yiyen Bitki Çeşitleri
- Venüs sinek kapanı (Dionaea muscipula) ve Sarracenia (sürahi bitkileri) bunların başında gelir. Sıradışı yapısıyla dikkat çeken bu bitkiler, güneş gören pencere pervazlarında veya kış bahçelerinde rahatça büyüyebilirler. Sürahi bitkileri görünüm itibariyle gerçekten bir sürahiyi andırır. Alt kısımda balonsu bir su haznesi bulunur, üstte ise uzun bir boynu vardır.
Böcek üst kısma geldiğinde artık onun için kaçış yoktur! Ne kadar çırpınsa da boşunadır. Aşağı doğru kaymaktan kendini kurtaramaz ve balonsu hazneyi boylar! Buradaki enzimler onu bir güzel sindirir ve böylelikle bitkiye yem olur.
- Yetiştirilmesi kolay, İngiltere’ye özgü Pinguicula ve Drosera da etobur bitki çeşitleri arasındadır.
- ‘Nepenthes’ adlı bitki ise Filipinler’de oldukça yaygındır. Saksıda yetiştirilen bu çiçeğin 30 cm büyüklüğünde bir torbası vardır.
Yaydığı güzel kokularla avını cezbeden ve tuzağa düşüren bu çiçek, kemirgenleri bile sindirebilir. Fakat ev ortamında yalnızca böcek türlerini yiyerek beslenir.
- Etobur bitki türleri içinde ön plana çıkan bir diğeri, sinek kapan diye adlandırılan Dionaea bitkisidir. (Yukarıda söz ettiğimiz Venüs sinek kapanından farklıdır.) Bitkinin çiçeğine bir böcek veya sinek geldiği zaman küçük tüyler uyarılmaya başlanır. Daha sonra bitki kendini kapatır ve canlı, bitkinin içinde hapsolur.
Cansız ve canlı nesneleri ayırt edebilen bu bitki, kendisini uyaran bir şey fark edince ânında kapanır. Bunu yapması 1 saniye sürmez.
- Flypaper ve Butterworts da yine et yiyen bitki türleri arasında en çok bilinenlerdendir.
Bunların dışında en ünlü etobur bitki çeşitleri şunlardır:
Güneş Gülü
Yapraklarının üstünde uzun tüyleri vardır. Elips biçiminde yapraklara sahiptir. Bir canlı, bu bitkinin yaprağına yaklaştığında hemen yapışkan bir sıvı salgılanır. Ardından güneş gülü, kıvrılarak o canlıyı içine alır ve kaçmasını engeller. Özellikle de kelebeklerle beslenirler.
Görüldüğü gibi, temel mekanizma diğer et yiyen bitki türleri ile aynıdır. Ancak şaşırtıcı olan şu ki, güneş gülü bitkisinin yapraklarında da böcekler yaşar. Bunlar, ‘Apiomerus’ olarak bilinir. Fakat güneş gülü etçil bir bitki olmasına rağmen, yapraklarının üzerinde hayatını devam ettiren bu böcekleri yemez! Yani –deyim yerindeyse- onlara iltimas geçer.
Ama istisnalar kaideyi bozmaz. Güneş gülü ve diğer etçil bitkiler, böceklere karşı son derece acımasızdır!
Su İbriği
Bunlar ‘Nepenthes’ familyasına aittir. Yaprakları, suyla dolu bir boruya benzer. Şekerli ve lezzetli bir sıvı üreten bu bitkiler, böcekleri bunun sayesinde pençesine düşürür. Bu sıvı mum ve ağda benzeri bir yapıdadır.
Onlar, bu tatlı sıvının lezzetine dayanamaz ve bitkinin ağına takılır. Daha sonra da sinek larvalarıyla sindirilir ve bitkinin gövdesine karışırlar.
Su Perisi
Balık yiyen bitkiler olarak tanımlanan su perileri, ufak su canlıları ile beslenirler. Saplarında minik kesecikler vardır. Canlı, bu keseciklere dokunduğunda bitki uyarılır. Kesecikler büyük bir hızla açılır. Canlıyı suyla birlikte içine hapseder.
İçeri dolan su, bitkinin salgı bezleri yardımıyla tekrar dışarı pompalanır. Böylelikle kese, yeniden önceki hâline gelir.
Raja
Et yiyen bitki çeşitleri listesinde diğerlerinden daha farklı bir türdür. Çünkü bu bitki, onlardan çok daha büyüktür. Ayrıca kertenkele ve fare yiyebilir.
Istakoz Kavanozu
Bu böcek düşmanı, ağız kısmındaki tüylerle böcekleri kendine av eder. Şekli bakımından Y harfiyle benzerlik gösterir.
Böcek Kağıdı Bitkileri
Yaprakları üzerindeki tüyler, yapışkan bir sıvı üretir. Bu sıvı, böcekler için –tabiri câizse- afrodizyak etkili bir parfüm gibi davetkârdır. İşte bu sıvının cazibesine yenilen böcekler, kendini bitkinin midesinde bulur. ‘Böcek kağıdı’ ailesinin en meşhur üyerlerinden biri gökkuşağı bitkisidir. Bu bitki çöllerde yaşamını sürdürür.
Sundew Çiçeği
Uzun kırmızı tüylerle dolu yaprakları vardır. Bu tüylerin ucu kokulu bir sıvıyla kaplıdır. Böcekleri çeken şey de işte budur. Böcek, kendisini nasıl kötü bir sonun beklediğinden habersiz, güzel kokunun kaynağına yönelir. Yapışkan sıvıya takılarak bitkinin kurbanı olur!
Kurtulmak için debelenmesi bir işe yaramaz. Aksine bu, tüylerin daha fazla bükülmesine yol açar ve bitki, onu daha da iyi kavrar. Nihâyet böcek artık kıpırdayamayacak duruma gelir. Bitki tarafından salgılanan protein parçalayıcı içerisinde hazmedilir.
Peki siz et yiyen bitkiler hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizce de olağanüstü değil mi? Yorumlarınızı bekliyoruz.
