Hiç aklınızda olmayan bir zamanda ve aslında tanıdık gelmemesini düşündüğünüz bir yerde bir şeylerin tanıdık gelmesi hissine kapıldınız mı? Cevabınız Evet! ise muhtemelen Deja Vu yaşamışsınızdır demektir.
Déjà vu, yaşanılan bir olayı daha önceden yaşamışlık veya görülen bir yeri daha önceden görmüş olma duygusu. Anı daha önceden yaşamışlık hâlidir. Fransızca; déjà ve voir kelimelerinden oluşmaktadır. Vikipedi
Deja vu çok yaygın görülen bir durumdur. 2004 yılında yayınlanan bir makalede, déjà vu üzerine 50 nin üzerinde kişide anket yapıldı, bireylerin yaklaşık üçte ikisinin bunun yaşamları boyunca en az bir defa başına geldiğini ve birçoğunun birden fazla defa bu durumu deneyimlediğini söyledi. Bildirilen bu sayıların, insanlar déjà vu’nun ne olduğunun daha fazla farkına vardıkça artıyor gibi görünüyor.
Çoğu zaman, déjà vu gördükleriniz açısından tanımlanır, ancak bu görmeyle ilgili değildir ve doğuştan kör olan insanlar bile bunu deneyimleyebilir.
Başlıklar
Déjà Vu’yu ölçmek
Déjà vu’yu laboratuvar şartlarında incelemek oldukça zordur, çünkü Deja Vu geçici bir olaydır ve Deja Vu nun başlaması için açıkça bilinen bir tetikleyici yoktur. Yine de araştırmacılar, öne sürdükleri hipotezlere dayanarak fenomeni incelemek için çeşitli araçlar kullanırlar. Araştırmacılar katılımcılara anket yapabilir veya başka türlü deneyler tasarlayabilirler.
Deja Vu’yu ölçmek zor olduğu için, araştırmacılar bunun nasıl çalıştığına dair birçok açıklama öne sürdüler. Olası hipotezlerin bazılarını inceleyelim.
Bilinç açıklamaları
Deja Vu’nun bilinç açıklamaları, daha önce bir durum ya da buna çok benzeyen bir şey yaşadığınız fikrine dayanır, ancak yaşadığınızı bilinçli olarak hatırlamazsınız. Bunun yerine, onu bilinçsizce hatırlarsınız , bu yüzden nedenini bilmeseniz bile size tanıdık gelir.
Tek öğe aşinalık
Tek elemanlı aşinalık hipotezi, sahnenin bir unsuru size tanıdık geliyorsa ama onun dışında hiçbir şey hatırlamıyorsanız. Yani sanki daha önce hiç gitmediğiniz bir sokakta yürürken arkadaşınızı gördüğünüzde ki gibi farklı bir ortamda, beyniniz, siz olanları tanımasanız bile arkadaşınızı tanıdık bulur ve bu aşinalık hissini tüm sahneye genelleştirir.
Gestalt aşinalığı
Gestalt aşinalık hipotezi, bir sahnede nesnelerin nasıl düzenlendiğine ve benzer bir düzende bir şey yaşadığınızda deja vu’nun nasıl meydana geldiğini konu alır. Örnek olarak; bir arkadaşınıza ait fotoğrafı salonda daha önce görmemiş olabilirsiniz, ancak arkadaşınızın salonu gibi düzenlenmiş bir salon görmüşsünüzdür. Duvarda asılı olan fotoğrafı gördüğünüzde, odayı da hatırladığınız içn deja vu yaşayabilirsiniz.
Gestalt benzerlik hipotezinin bir güçlü noktası, daha kolay test edilebilir olmasıdır. Bu test için, denekler sanal gerçeklik gözlükleriyle odalara baktılar, ardından yeni bir odanın ne kadar tanıdık olduğu ve déjà vu yaşadıklarını hissedip hissetmedikleri soruldu.
Bilim insanları, eski odaları hatırlayamayan deneklerin yeni bir odanın tanıdık olduğunu ve yeni oda eski odalara benziyorsa deja vu yaşadıklarını düşünme eğiliminde olduklarını tespit ettiler. Ayrıca, yeni oda eski bir odaya ne kadar benzerse, bu derecelendirmeler de o kadar yüksekti.
Nörolojik Açıklamalar
Bazı teorilerde ise, déjà vu’nun, anlık olarak deneyimlemekte olduğunuz şeyle ilgisi olmayan rastgele bir beyin aktivitesi olduğunda deneyimlendiğini savunur. Beyninizin hafızayla ilgili kısmında bu olduğunda, yanlış bir aşinalık hissine sahip olabilirsiniz.
Hangi Açıklama Doğru?
Siz Bilimsever.com okuyucularına açıklanan yukarıdaki hipotezlerin ortak bir yönü var gibi görünse de, déjà vu’nun sebebi için net bir açıklama yapmak zor gibi duruyor. Şu an için bilim insanları, doğru olan hipotezi belirlemek ve daha emin olmak için deja vu’nun doğasını daha doğrudan araştıran deneyler tasarlamaya devam ediyorlar.
