2015 yılında çekilen bilimkurgu türündeki Amerikan yapımı The Martian (Marslı) filmini izleyenler, başrolün hayvan dışkısı ile gübrelenmiş Mars topraklarına patates yetiştirerek, kızıl gezegen ‘de hayatta kaldığını hatırlıyor olmalılar. İşte günün birinde Mars’a yerleşmek zorunda kalırsak açlıktan ölmemek için patates ve buna benzer bitkileri yetiştirmek zorunda kalacağız.
Gelecek yıllarda Mars’ta yaşam sürdürebilmek için astronotlar ikmal görevlerine güvenmek ve topraksız ortamda ürün yetiştirmekten daha fazla şey yapmak zorunda kalabilir. Daha fazla ve çeşitte yiyecek yetiştirmek için toprakta tarım yapmak gerektiğinde bir çok zorlukla karşılaşacakları tahmin ediliyor.
Laboratuvarlarda yapılan deneyler, Kızıl Gezegende gıda yetiştirmenin gübreleme ve tohum ekmekten çok daha karmaşık olacağını gösteriyor.
Mars Topraklarında Yapılan Deneyler
Yapılan deneylerde marul ve fare kulağı teresi’ni üç çeşit yapay Mars kitine ekti. Bu yapay Mars topraklarının iki tanesi, Hawaii’de veya Mojave Çölü’nde mayınlı malzemelerden yapılmış toprak tabakalarından oluşturuldu. Üçüncüsü ise daha yakın ve gerçekçi bir deneyim elde etmek için NASA’nın Curiosity gezgininin Kızıl Gezegen’den aldığı volkanik kaya, killer, tuzlar ve diğer kimyasal maddeler kullanılarak yapıldı.
Bu ekimlerden çıkan sonuçlar kabaca, mars topraklarında yapılan ekimlerden yetişen bitkilerin gelişmelerinin geri kaldığı olarak özetlenebilir.
Dünyadaki topraklar yaşam içeriyor! yani bitkilerin büyümesine yardımcı olan bir çok mikroorganizma ve organik maddelerle dolu, ancak Mars’tan elde edilen materyaller temelde ezilmiş kayalardan oluşuyor, organik maddece fakir ve mikroorganizma varlığından yoksunlar. Bu durum Mars’ta toprak kullanarak bitki yetiştirmek istiyorsak, bu toprağı bitkilerin içinde büyüyebileceği bir şeye dönüştürmek için çok çalışmanız gerekeceği şeklinde yorumlanabilir.
Biyokimyacı Andrew Palmer, Avustralya’nın Victoria eyaletinin başkenti Melbourne’daki Florida Teknoloji Enstitüsü’nde meslektaşlarıyla , tıpkı astronotların Mars’ta yapacağı gibi, kontrollü aydınlatma ve iç mekan sıcaklıklarını taklit ederek Mars’tan elde edilen materyallerden yapılan toprakta marul ve fare kulağı teresi tohumlarını ekti . Bitkiler 22 ° Celsius’ta ve yaklaşık yüzde 70 nemde yetiştirilmeye çalışıldı.
Her iki bitki azot, potasyum, kalsiyum ve diğer besinlerden oluşan bir besin karışımıyla gübrelendiğinde, Hawaii veya Mojave Çölü’nden çıkarılan topraklarda filizlendi ve büyüdü. Deneyi yürüten bilim insanları, iki türe ait hiçbir tohumun sentetik toprakta filizlenemeyeceğini, bu nedenle “bitkileri topraksız tarım benzeri koşullar altında çimlendirip sonra onları mars toprağına aktardık” şeklinde açıklama yapıyorlar. Ancak Mars topraklarında gübre verildiğinde bile, bu bitkiler bir hafta gibi kısa bir süre içerinde öldüler.
Bilim insanları, sentetik Mars toprağında ki sorunun yaklaşık 9.5 olan yüksek pH’ından kaynaklandığından şüpheleniyordu. Yüksek pH değeri, bitkilerin besin elementi alımını zorlaştırıyordu. İki doğal toprağın pH seviyeleri 7 civarındaydı. Araştırmacılar, pH’ı 7.2’ye düşürmek için sentetik toprağa sülfürik asit uyguladıklarında, fideler fazladan bir hafta daha hayatta kaldı ama sonunda yine de öldü.
Ekip ayrıca başka bir sorunla karşılaştı: Bitkilerin yetiştiği ortam normal şartlarda Mars topraklarında toksik bir tuz olan kalsiyum perklorat içermiyordu. Ekip bunu Mars’ta görülenlere benzer konsantrasyonlarda eklediğinde, ne marul ne de fare kulağı teresi toprakta hiç gelişim göstermedi.
İşte tüm bu sebeplerden ötürü mars topraklarında bitki yetiştirebilmek için öncelikli olarak toprağı besin ile doldurmak yerine, onu ıslah etmemiz gerekiyor. Henüz dünya topraklarını bile ıslah edemiyorken ve hatta mevcut topraklarımıza zarar veriyorken Mars’ta bitki yetiştirebilmek adına çok daha fazla çalışmamız gerekiyor.
